[1161] อนาคตํสญาณสฺสาติ อนาคตํสญาณสฺส อนาคตํ ธมฺมํ อโคจรํ, โคจรํ น โหติเยวาติ อตฺโถฯ

[1169] วิวิธตฺถานิ วณฺณปทานิ ยสฺมิํ โส วิวิธตฺถวณฺณปโท, ตํ มธุรตฺถมตินีหรํ อุตฺตมํ โสตุชนสฺส หทยํ ปีติกรํ สเจตโน โก นาม มนุโช น สุเณยฺยฯ

อิติ อภิธมฺมาวตารฏีกาย

อภิญฺญารมฺมณนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สตฺตรสโม ปริจฺเฉโทฯ

18. อฏฺฐารสโม ปริจฺเฉโท

ทิฏฺฐิวิสุทฺธินิทฺเทสวณฺณนา

[1175] ยา สญฺชานนมตฺตํว, สญฺญา นีลาทิโต ปนาติ สา สญฺญา นีลาทิวเสน สญฺชานนมตฺตํว กโรติฯ ลกฺขณปฺปฏิเวธนฺติ อนิจฺจาทิลกฺขณปฏิพุชฺฌนํฯ

[1177] ตํ วิญฺญาณํ อุสฺสกฺกิตฺวา อุทฺธํ สกฺกํ กตฺวา สตฺเต มคฺคํ ปาเปตุํ น สกฺโกติฯ

[1178-9] สพฺเพสํ ปน ธมฺมานํ สภาวปฏิเวธนํ อวิปรีตวเสน ปฏิพุชฺฌนํ ปญฺญาย ลกฺขณํฯ

[1180] สมาธิ อาสนฺนการณํ เอตายาติ สมาธาสนฺนการณาฯ

[1181] ลกฺขเณเนกธาติ สพฺพธมฺมํ ปฏิพุชฺฌนลกฺขเณน ปญฺญาว เอกธา วุตฺตาฯ

[1183] ภูริปญฺเญนาติ ภูเต อตฺเถ อวิปรีเต อตฺเถ รมตีติ ภูริ, ภูริ ปญฺญา เอตสฺสาติ ภูริปญฺโญ, เตนฯ

[1186-91] ตีสุ อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ จ ญาเณสุ อตฺถธมฺมนิรุตฺตีสุ ชาเตสุ ญาเณสุ จ ญาณํฯ ยํ กิญฺจิ ปจฺจยุปฺปนฺนํ ผลํ ธมฺมชาตํฯ ภาสิตตฺโถติ ปาฬิยา อตฺโถฯ เอเต ปญฺจ ธมฺมา อตฺถสญฺญิตา อตฺถนามกาฯ ผลนิพฺพตฺตโก เหตูติ ชนนโก ปจฺจโยฯ ภาสิตนฺติ ปาฬิฯ ธมฺมสญฺญิตาติ ธมฺมนามกาฯ สภาวนิรุตฺตีติ อวิปรีตโวหาโรฯ ปริยตฺตีติ สิกฺขนํฯ สวนาธิคเมหิ ปุพฺพโยเคน ปุพฺเพ ปวตฺตนายฯ

[1192] ภูมิภูเตสูติ วิปสฺสนาย ภูมิภูเตสุฯ

[1194] ชนนาทิโตติ ชาติอาทิโต ภีเตน ปญฺญา ภาเวตพฺพาฯ

[1203] เอกาสีติยา จิตฺเตนาติ โลกุตฺตรจิตฺตวชฺชิเตน วิปสฺสนาภูมิภูเตน เอกาสีติยา จิตฺเตนฯ

[1208] สตฺตสมฺโมหฆาตตฺถนฺติ สตฺโตติ สมฺโมหสฺส วินาสิตตฺถํฯ

[1211] นิรีหกนฺติ อีหวิรหิตํ พฺยาปารวิรหิตํ, ทารุรชฺชุสมาโยเคฯ

[1215] อุโภ ภิชฺชนฺติ ปจฺจยาติ อญฺญมญฺญปจฺจยการณาฯ

[1225] อนฺตทฺวยนฺติ กามสุขลฺลิกานุโยคอตฺตกิลมถานุโยคทฺวยํฯ ภาวเยติ ทิฏฺฐิวิสุทฺธิํ วฑฺเฒยฺยฯ

อิติ อภิธมฺมาวตารฏีกาย

ทิฏฺฐิวิสุทฺธินิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อฏฺฐารสโม ปริจฺเฉโทฯ

19. เอกูนวีสติโม ปริจฺเฉโท

กงฺขาวิตรณวิสุทฺธินิทฺเทสวณฺณนา

[1231] อิจฺเจวมาทิพาตฺติํสโกฏฺฐาสานํ ปจฺจยสฺส เหตุปจฺจเย ตาว โยคี มนสา ปริคฺคณฺหาติฯ

[1233] เหตฺวงฺกุรสฺส พีชํ ตุ พีชํ องฺกุรสฺส เหตุชนกํ, ปถวาทโย องฺกุรสฺส ปจฺจยาฯ

[1234] ปญฺจ ธมฺมาติ อวิชฺชาตณฺหุปาทานกมฺมาหารา เหตุปจฺจยา ธมฺมาฯ

[1235] กมฺมํ ปุตฺตสฺส ชนโก ปิตา วิย นามรูปสฺส ชนกํฯ

[1238] ปจฺจยาติ ปจฺจเยนฯ

[1240] ยา สาติ ยา สา กงฺขาฯ ปุพฺพนฺเต ปุพฺพโกฏฺฐาเสฯ

[1241] สพฺพถา สพฺพโกฏฺฐาสโต อนวเสสาว ตสฺส โยคิโน สา กงฺขา ปหิยฺยติ นาสียเตฯ

[1243] อตฺถสาธิกาติ กุสลปกฺเข ทานาทิอตฺถสาธิกา, อกุสลปกฺเข ปาณาติปาตาทิอตฺถสาธิกาฯ

ตํ วิปากนฺติ อุปฆาตกกมฺมสฺส ตํ วิปากํ อุปฺปนฺนํ นาม โหติฯ เอวํ เอโก โยคี กมฺมวิปากวเสน นามรูปสฺส ปจฺจยปริคฺคหํ กโรติฯ

[1246] เหตุผลสฺส สมฺพนฺธวเสนาติ เหตุผลสมฺพนฺธวเสน อิทํ นามรูปํ เกวลํ เอกนฺเตน ปวตฺตติ, อิติ สมฺมา อวิปรีตากาเรน สํ อนุปสฺสติฯ